Zaburzenia odżywiania to współcześnie jednostki chorobowe, które wpływają na sposób odżywiania oraz na postawy i odczucia wobec jedzenia. Zaburzenia odżywiania są uleczalne. Od czasu do czasu wszyscy zmieniamy nasze nawyki w zakresie odżywiania. Czasami zmniejszamy ilość jedzonych posiłków lub przestrzegamy diety, by schudnąć, a kiedy indziej jemy więcej, by utyć. Takie czynności mogą być korzystne dla zdrowia i prowadzić do osiągnięcia idealnej wagi ciała. Jednak ludzie cierpiący na zaburzenia odżywiania, ujawniają niezdrowe sposoby odżywiania. Mogą za dużo jeść i mieć nadwagę lub jeść za mało i stać się bardzo chudymi. Czasami człowiek może jeść tak mało, albo może wcale nie jeść, że zaczyna głodować (co nazywamy anoreksją nervosa, czyli jadłowstrętem psychicznym). Osoba może także jeść szybko w skrajnie dużych ilościach, a potem wymiotować, by pozbyć się z organizmu pożywienia (co nazywamy bulimią nervosą, czyli chorobliwym uczuciem głodu, czy też wilczym głodem). Ponadto osoba może nie być zdolna do kontrolowania potrzeby nadmiernego jedzenia, często utrzymując skłonności do objadania się w tajemnicy (co nazywamy zaburzeniem odżywiania polegającym na objadaniu się, przejadaniu się (ang. binge eating disorder). Ludzie z zaburzeniami odżywiania mają także błędne wyobrażenia wobec własnej wagi ciała. Mogą być pewni tego, że ważą za dużo, mimo że mogą ważyć mniej niż przeciętna osoba o ich typie sylwetki.
Zaburzenia odżywiania dotykają ludzi we wszystkich grupach wiekowych, etnicznych i społecznych. Stwierdza się je dużo częściej u kobiet niż u mężczyzn. Kobiety stanowią więcej niż 90 procent ludzi z tymi zaburzeniami. Bez odpowiedniej terapii, zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do poważnej choroby a nawet śmierci. Zaburzenia te mogą zwiększyć ryzyko zachorowania na osteoporozę (odwapnienie kości) oraz problemów sercowych. Ludzie, którzy ujawniają zaburzenia odżywiania mogą także cierpieć na depresję i odczuwać lęk oraz mogą szukać ukojenia w alkoholu i narkotykach.
W USA i w innych krajach zachodnioeuropejskich kobiety znajdują się w grupie większego ryzyka zachorowania na schorzenia stanowiące zaburzenia odżywiania niż mężczyźni. W USA sądzono, że zaburzenia odżywiania występują jedynie u białych kobiet. Jednakże ostatnie badania ujawniły, że czarnoskóre kobiety także ujawniają te zaburzenia.
Kobiety znajdują się w grupie większego ryzyka zachorowania na schorzenia stanowiące zaburzenia odżywiania niż mężczyźni z powodu dążenia za wszelką cenę do "idealnej sylwetki", często prezentowanej w mediach (w TV, magazynach ilustrowanych, filmach, w internecie). Prezentowanie w telewizji i w internecie szczupłej sylwetki jako najlepszej i najbardziej pożądanej może wpływać na świadomość dziewcząt i młodych kobiet. Przestrzegają one często rygorystycznej diety, aby wyglądać jak dziewczyny i kobiety, które oglądają w mediach. Presja jaką wywiera grupa rówieśnicza na to by być szczupłą i odchudzać się może mieć także istotny wpływ. Dla kobiet wizerunek somatyczny lub to, w jaki sposób odczuwają, to jak wyglądają, mogą wpływać na odczucia, jakie mają wobec wagi ciała. Brak aprobaty dla swojej wagi ciała, bycie otyłą i pragnienie do bycia szczupłą mogą wprawić, dziewczynę w stan większego zmartwienia wobec tego jak wygląda niż w związku z innymi kwestiami, takimi jak jej własne pomysły lub to, co chciałaby robić w życiu. Czasami młode kobiety, które mają wagę ciała w normie lub nawet ważą mniej niż powinny, mogą czuć, że są zbyt otyłe. Kobieta może także czuć, że to, w jaki sposób wygląda lub ile waży stanowi główny wymiar jej poczucia własnej wartości, samooceny. Ponadto dążenie do ideału piękna cielesnego przez "prezentowanie światu" doskonałej sylwetki stanowi, w przypadku kobiet, podstawowy warunek ich atrakcyjności w oczach mężczyzn.
Nikt nie wie, co na pewno powoduje zaburzenia odżywiania. Wiele badań koncentruje się na tym, w jaki sposób osobowość i środowisko mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń odżywiania. Sądzi się, że ludzie z zaburzeniami odżywiania mają pewne wspólne cechy, takie jak niska samoocena (zaburzony, negatywny lub niezgodny z prawdą obraz siebie), poczucie bezradności, oraz lęk przed utyciem. Zaburzenia odżywiania pojawiają się w reakcji na stres, stanowiąc sposób radzenia sobie z nim. Zaburzenia te ujawniają się częściej w rodzinach osób płci żeńskiej niż męskiej. Badania ujawniają, że środowisko społeczne kobiety, w tym jej rodzina i przyjaciele, mogą wpływać na to, w jaki sposób reaguje ona na swoją wagę ciała. Na przykład, częste rozmowy na temat zachowania szczupłej sylwetki i przestrzegania diety mogą wywierać presję na osobie, by dążyła do tego by być szczupłą. Uszczypliwe uwagi ze strony rodziny i przyjaciół z powodu nadwagi mogą prowadzić do niskiej samooceny oraz niezdrowego odżywiania się przez młode dziewczyny i kobiety. Co więcej, młodzi ludzie, którzy uprawiają sport lub wykonują czynności, które podkreślają szczupłą sylwetkę (taniec, biegi długodystansowe, gimnastyka) mogą być bardziej podatni na zaburzenia odżywiania.
Badania empiryczne dotyczą także roli jaką pełnią czynniki genetyczne i organiczne w wyjaśnieniu genezy zaburzeń odżywiania. Badania sponsorowane przez National Institute of Mental Health koncentrują się na serotoninie, substancji chemicznej obecnej w mózgu, która może wpływać na apetyt i zdolność jednostki do kontrolowania impulsów i nastrojów. U kobiet badacze eksplorują to, w jaki sposób zaburzenia odżywiania mogą wpływać na pozom serotoniny we krwi oraz to, w jaki sposób mózg informuje ciało o odczuwaniu głodu i sytości. Na przykład, większość kobiet czuje się lepiej w odniesieniu do sytości i nastroju po jedzeniu. Jednak dla kobiet z anoreksją niespożywanie pokarmów, może polepszyć nastrój lub zwiększyć zadowolenie z siebie. Wiedza na temat tego, w jaki sposób serotonina wpływa na zaburzenia odżywiania pomoże badaczom określić, które kobiety są bardziej zagrożone zaburzeniami odżywiania oraz umożliwi odnalezienie skuteczniejszych sposobów ich leczenia.
Z uwagi na fakt, że zaburzenia odżywiania są istotnie powiązane z nadlękliwością, depresją można uznać, iż niektóre osoby mające anoreksję lub bulimię mogą także ujawniać trudności w uczeniu się. Na modelu diagnostycznego różnicowania trudności w uczeniu się B. F. Penningtona (por. P. Gindrich, 2002) nadlękliwość stanowi jeden z aspektów diagnozy emocjonalnej. Jednak nie dysponujemy badania empirycznymi, które pozwoliłyby na potwierdzenie związku między anoreksją, bulimią i zespołem BED a trudnościami w uczeniu się. Z niektórych badań wynika, że dziewczęta z anoreksją mają raczej wysokie, a nie niskie osiągnięcia szkolne. Niewiele wiadomo o innych rodzajach zaburzeń odżywiania (bulimii, zespole BED) w tym względzie.
Zaburzenia odżywiania można leczyć, a pacjenta można przywrócić "zdrowej wadze". Sukces w leczeniu zaburzeń odżywiania jest największy wtedy, kiedy zdiagnozuje się je możliwie jak najwcześniej i od razu, bez zwłoki podda terapii. Im dłużej będą trwały dewiacyjne sposoby odżywiania się, tym trudniej będzie wyleczyć zaburzenie. Nieleczone zaburzenia odżywiania mogą z czasem prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, a nawet śmierci.
Nie istnieje jeden, najlepszy sposób leczenia tych złożonych zaburzeń. Większość ludzi z zaburzeniami odżywiania jest leczona przez zespół profesjonalistów zapewniających opiekę zdrowotną i otrzymuje opiekę medyczną, psychoterapię (czasami nazywaną "terapią słowną") oraz poradnictwo w zakresie odżywiania się. Profesjonaliści, którzy zajmują się psychoterapią osób z zaburzeniami odżywiania mogą być terapeutami, psychologami, psychiatrami, pracownikami socjalnymi, pedagogami.
Wśród rodzajów terapii zaburzeń odżywiania wyróżnia się:
Terapię poznawczo - behawioralną (jej zadaniem jest zmiana sposobu, w jaki myśli o sobie człowiek i reaguje na sytuację, która sprawia, że jest on zaniepokojony lub lękliwy oraz ujawnia depresyjny nastrój).
Terapię rodzinną (jej zadaniem jest oddziaływanie np. środkami wpływu osobistego na system rodzinny jednostki w taki sposób, by osłabić źródło nadlękliwości osoby z zaburzeniami odżywiania przez modyfikację postawy nadmiernie chroniącej i nadopiekuńczej przejawianej przez rodziców lub współmałżonków).
Terapię grupową (jej zadaniem jest oddziaływanie na system grupy rówieśniczej - postawy kolegów, przyjaciół jednostki chorej w taki sposób, by osłabiać źródło nadlękliwości osoby z zaburzeniami odżywiania tj. przez modyfikację jej obsesyjnej postawy wobec jedzenia i wyglądu zewnętrznego, wagi ciała, sylwetki).
Terapię polegającą na treningu asertywności i budowaniu poczucia własnej wartości (jej zadaniem jest kształtowanie umiejętności odmawiania i stopniowe osłabianie wpajanego osobie z anoreksją lub bulimią poczucia bezwartościowości, niższości).
Terapię farmakologiczną (farmakoterapię) w warunkach szpitalnych lub pozaszpitalnych (stosowanie leków antydepresyjnych, przeciwlękowych).